Chana Management In Marathi :
Chana Market:शेतकरी बंधुनो ,या वर्षी पाऊस लांबणीवर गेल्यामुळे जमिनीतला ओलावा जास्त काळ टिकला त्यामुळे रब्बी पिक पेरणीला थोडा उशीर झाला. जमिनीतला ओलावा टिकल्यामुळे या वर्षी रब्बी पिकांचे शेत्र वाढीस आल्याचे दिसू लागले. हरभरा ,गहू , मोहरी ,ज्वारी,या पिकांची लागवड प्रामुख्याने सर्वत्र दिसू लागली आहे.अन्नधान्याचे उत्पादनासोबत शेतकऱ्याचे आर्थिक उत्पन्न वाढावे त्यासाठी तंत्रज्ञानाचा वापर कमी खर्चात करून शेती किफायतशीर कशी बनवता येईल यासाठी शेतकऱ्यांनी तज्ञांनचे मार्गदर्शन घेणे गरजेचे आहे.Chana Market हरभऱ्याची ओळख महाराष्ट्रतील अत्यंत महत्वाचे पिक म्हणून आहे. २०२२-२३ चा विचार केल्यास हरभऱ्याची उत्पादकता १०७४ किलो प्रतीहेक्टर दिसून आली. हरभऱ्याची उत्पादकता ठासळण्याचे कारण वेगवेगळी असून त्यापैकी मुख्य कारण म्हणजे हरभऱ्यावरील घाटे अळी.
(Chana Market) या लेखात आपण डॉ.पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठाच्या संशोधकांनी घाटे अळीचे व्यवस्थापन करण्यासाठी काही उपाययोजना सुचविल्या आहे त्या पुढील प्रमाणे:
वाचा:सेंद्रिय शेतीची जागतिक बाजारपेठ
हेहि वाचा: सोयबीन मार्केट
घाटे अळीचे व्यवस्थापन कसे करावे :
Chana sowing मागील काही दिवसापासून वातावरणातील बदल आपण अनुभवला आहे,ढगाळ वातावरणामुळे घाटे अळीला पोषक वातावरण तयार झाले असून या किडांचे पतंग वातावरणात जास्त होत आहे.पिके जेव्हा वाढीस लागतात म्हणजे फुले व घाट्या अवस्थेत असतात त्यावेळी या अळीचा प्रादुर्भाव वाढीस लागतो,घाटे अळीचा बंदोबस्त करण्यासाठी काही उपाययोजना पेरणीपूर्वी व नंतर करणे गरजेचे आहे.
घाटे अळीची ओळख कशी कराल:
- फक्त हरभऱ्यावरच नाही तर हि अळी तुरीवर ,बोंडावर ,हिरव्या बोंडावर तसेच हरभऱ्याच्या घाटी वर आढळते म्हणून या हंगामात अळीला घाटे अळी म्हटल्या जाते हेलीकोव्हरपा असे या आळीचे मूळनाव आहे.
- हि अळी कडधान्ये वाटणा ,मसूर ,तूर, हरभरा ,चवळी या पिकावर आढळते त्याचबरोबर कापूस ,कोबी ,एरंड व सुर्यफुल यात सुद्धा आढळते म्हणून हि अळी बहुभक्षी कीड म्हणून ओळखल्या जाते.
- घाटे अळीच्या पतंगाचा रस पिवळसर राहतो,समोरील पंखाचा रंग तपकिरी राहतो व त्यावर काळे ठिपके असतात.
- (Chana Market) हरभऱ्याच्या फुलांवर व कळ्यावर मादी पतंग अंडी घालत असते. खसखस सारखी हि अंडी दिसतात,अळी २-३ दिवसात अंड्यातून बाहेर निघते,अंड्यातून बाहेर निघाल्या ती १५-२० दिवसात घाटातील दाने खाऊन पूर्णपणे विकसित होते.
- विकसित अळीची लांबी ३०-४० मिमी असते ,शरीरावर वेगवेगळ्या रंग छटा असतात,अंगावर बाजूला करड्या रंगाच्या तुटक रंगा असतात.
- अळी अंड्यातून निघताच सर्वप्रथम पानावरील हिरवा पदार्थ खातात.त्यामुळे पानांना जाळीदारपणा येण्यास सुरवात होते.
- अळी ५-६ दिवसांची झाल्यानंतर फुले,कळ्या,व घाट्यावर आक्रमण करते.
- घाट्या खात असताना अळी पूर्णपणे घाट्यात शिरत नाही,तोंडाकडील भाग घाट्यात खुपसून असताना मागील भाग घाट्या बाहेर असतो.
- अळी घाट्यातील दाने खात असल्यामुळे घाटे आतून पोकळ बनतात.
Chana sowing हरभऱ्याचे पिक जेव्हा कळी व फुलावर असते त्यावेळी सर्वात जास्त पिकांचे सौरक्षण करावे लागते.१ मीटरमध्ये जर २ अळ्या आढळत असेल किवां लागवडीच्या ५ % पिकांवर अळीचा उपद्रव दिसत असेल तर अळीने शेतकऱ्यांचे आर्थिक नुकसानाची पातळी ओलाडली असे समजावे व त्वरित पिक संरक्षणच्या उपाययोजना कराव्यात.
किंडीचे व्यवस्थापनअसे करा :
१) जमिनीतील घाटे अळीचा कोष नष्ट करणे महत्वाचे आहे. यासाठी उन्हाळ्यात शेत जमिनीची खोल नांगरणी करावी.
२) मिश्र पिकांचा अवलंब करावा हरभऱ्यासोबत गहू,जवस,कोथिंबीर,मोहरी यासारखी पिके लावावीत
३) अळीला पोषक असलेले तन शेतात्तील बंध्यावरून नष्ट करावे. यामध्ये रानभेंडी,पेटारी,कोळशी इत्यादी तन नष्ट करावे.
४) कामगंध सापळे फायदेशीर ठरतात,हरभरा कळी अवस्थेत असताना प्रतीहेक्टार ५ ते १० कामगंध सापळे १ फुट उंचीवर लावावीत
५) पक्षी खांबे उभारावीत प्रतीहेक्टार २० पक्षी खांबे उभारणे गरजेचे आहे.
६) ५% निंबोळी अर्क पिक कळी अवस्थेत असताना फवारावे.
७) मोठ्या अळ्या वरवर वेचून त्यांची विल्हेवाट लावावी.
औषधाद्वारे नियंत्रण प्रक्रिया:
- H A N P V 50LE प्रतीहेक्टर रोगग्रस्त अळ्याचा अर्क फवारणे, हा अर्क प्रथम व द्वितीय अवस्थेतील अळ्यांना नियंत्रित करण्यासाठी वापरण्यात येतो.
- औषधाची गुणवत्ता वाढवण्यासाठी त्याच बरोबर विषाणूंची कार्यक्षमता टिकून राहावी तसेच उन्हापासून सुरक्षितता वाढण्यासाठी (अर्धा लिटर पाण्यात राणीपाल/नीळ ५० ग्राम ) १ मिली प्रतीलिटर प्रमाणे फवारणीच्या द्र्वनात वापरावे.
- Chana sowingआर्थिक नुकसान कमी करण्यासाठी किंड प्रतिबंधक वाणांचा वापर करावा. कनक,विजय,दिग्विजय वणामध्ये घाटे अळीचा प्रादुर्भाव कमी आहे.
- तूर हरभरा पिकांवर घाटे अळीचा प्रादुर्भाव आढळल्यास पहिली निम कीटकनाशक फवारणी पुढील प्रमाणे करावी:(अझाडेरेक्टीन ३०० पिपी एम ५० मिली प्रती १० ली पाण्यात यांचे एकजीव मिश्रण करून फवारणी करावी.
किंड नियंत्रणासाठी जैविक पद्धतीचा वापर करणे,कंपोस्ट खताचा वापर वाढवणे,जीवन द्रवेचे संरक्षण करणे हि काळाची गरज बनली आहे.
वरील सर्व माहिती डॉ.पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठाच्या संशोधकांनी सुचविली असून शेतकऱ्यांनी याचा कीडव्यवस्थापनात समावेश केल्यास शेतकरी बांधवाना उत्पन्न वाढीसाठी याचा निश्चित फायदा होईल.